Wat ik doe: Ik ben kunstenaar, onderzoeker en sociaal ontwerper. Ik ontwerp nieuwe manieren om naar sociale vraagstukken te kijken.
Waarom The Turn Club belangrijk is voor mij: Ontwerpers en kunstenaars spelen een cruciale rol in het vormgeven van de samenleving.
Website: www.tabogoudswaard.nl
door Tabo Goudswaard
Kunst en samenleving zijn lang gescheiden werelden geweest. Voor kunst was er lang een apart plekje, een beetje buiten de samenleving: de zogenaamde ‘White cube’. Zo’n witte, contextloze zaal van een museum of galerie. Of juist de “Black Box”, het vlakke vloer theater voor experimenteel theater, dans, mime.
Gedurende het grootste deel van de twintigste eeuw de plaats waar het werk van de kunstenaar tot z’n recht geacht werd te komen. Een autonoom geïsoleerd domein voor de briljante onnavolgbare kunstenaar, afgebakend door deze witte muren.
Maar daar, buiten de box, is de samenleving. Die lonkt steeds meer. De white cube is voor steeds meer kunstenaars onbevredigend. Die muren voelen als een gevangenis, een belemmering waar je uit wilt breken. Kunstenaars willen niet geïsoleerd, buiten de maatschappij werken. Ze willen een open verbinding naar het echte leven, ze willen relevant zijn, ze willen impact!
Want ja, daar aan die andere kant hoor je ze zeggen. “Dat? Ach dat is maar kunst.” Kunst als synoniem voor ‘irrelevant’. “En die kunstenaars… die doen ook zo raar.”
Ja, het klopt: de wereld van kunstenaars en niet-kunstenaars verschilt erg van elkaar. Dit verschil uit zich in ander repertoire: andere vaardigheden, andere werkprocessen, andere zaken die men belangrijk vindt. Juist dat is het spannende en wat mij betreft ook de grote belofte van samenwerking/meer verbinding tussen deze twee werelden. Ik geloof dat er nu ook echt sprake is van momentum.
Er is nu een toenemende behoefte bij kunstenaars om impact op de samenleving te maken. Tegelijkertijd zijn er in toenemende mate kansen voor kunstenaars: er zijn enorm veel taaie maatschappelijke vraagstukken. Die met het gebruikelijke repertoire niet opgelost kunnen worden. Het artistieke repertoire is daar simpelweg broodnodig!
De samenwerking met kunstenaars aan maatschappelijke vraagstukken is dus beloftevol. En meteen ook risicovol. De kans is groot dat je elkaar niet goed begrijpt. Kunstenaar zijn vaak ontregelend en confronterend. Maar dat zet je wel aan het denken, zorgt voor reflectie. Veel kunstenaars willen helemaal niet een probleem oplossen, zij maken het probleem liever groter. Super irritant! Maar dat is vaak nodig om nieuwe perspectieven op het probleem te krijgen. Bedrijven en organisaties werken graag met vooraf gedefinieerde resultaten. Liefst met een strakke planning en een begroting om het goed te kunnen managen. Kunstenaars bedenken geen resultaten vooraf, ze kijken wel wat het wordt, ‘learn by doing’.
Ze houden van nutteloosheid en inefficiëntie: Niet alleen de eindbestemming/het resultaat is belangrijk, ook de reis ernaartoe. Neem eens een omweg. De kortste weg is al talloze malen geprobeerd. Kunstenaars zeggen niet hoe het moet maar laten zien hoe het kan. ‘Show, don’t tell’. Of zoals Mahatma Gandhi zei: “Be the change you wish to see in the world.”
Het belang van kunst of de impact ervan kun je niet afstandelijk meten, laat zich niet goed objectiveren in aantallen, niet verklaren in definities en modellen. Je moet er aan deelnemen, je moet het beleven, je laten inspireren. En als je daar dan bij bent geweest, het zelf meegemaakt heb. Ja, dan weet je het. Dan heb je hebt gevoeld. Niet alleen hier in je hoofd, maar in je hele lijf. In je donder! Kunst biedt de beschouwer geen objectieve ‘waarheid’, maar een subjectieve betekenis.
Ik ben hoopvol.
Dat het artistieke repertoire een steeds grotere rol zal gaan spelen in die wereld daarbuiten, in de samenleving.